Duizend windmolens op de Noordzee

Er komen steeds meer windmolens – windturbines, moet ik eigenlijk zeggen – op de Noordzee. Goed plan, want als het ergens hard waait is het daar wel. En last heb je er ook niet van, zou je zeggen. Toch gaan de verstokte molenhaters ook steigeren van windturbines op zee. Anderen, zoals ik, vinden het juist jammer dat die windparken zover uit de kust liggen.

Duurzaam

“We wonen op een planeet die dicht bij zijn ster staat, met een fatsoenlijke atmosfeer, een vloeibare kern en een grote maan; als het ons niet lukt om op een veilige en duurzame manier onze energie op te wekken zijn we geen knip voor onze neus waard.” (Shaun Moss)

Inderdaad, we hadden het slechter kunnen treffen. Als die ster verder weg staat heb je weinig aan zonnepanelen. Zonder atmosfeer is er geen wind. Zonder gloeiendhete kern kun je aardwarmte vergeten. En zonder zo’n kloek formaat maan als die van ons heeft een getijdencentrale weinig nut.

Wij hebben het allemaal wel, dus waarom gebruiken we eigenlijk nog steeds fossiele brandstoffen en kernenergie?

Molens

Bij die vier mogelijkheden (zon, wind, aardwarmte, getijden) denk je in Nederland natuurlijk vooral aan de wind als energiebron. Het waait bij ons immers vrijwel altijd. We hebben dan ook duizend jaar lang windmolens gebruikt, om graan te malen, hout te zagen en polders leeg te pompen.

Schoonheid

De laatste jaren verschijnen er steeds meer moderne windturbines in het landschap. Zelf kan ik daar de schoonheid van inzien. Het constant veranderende beeld bij verschillende weersomstandigheden, de rankheid van de schijnbaar uit één stuk melkwit staal opgebouwde schachten, het speelse beeld van talloze ronddraaiende wieken; ik kan het wel waarderen. Waarbij het natuurlijk helpt dat een windturbine geen straling, aardbeving of zeespiegelstijging veroorzaakt.

Noordzee

Toch zijn de hedendaagse windturbines bij veel mensen minder geliefd dan de traditionele Hollandse molens. En okee, ik kan me voorstellen dat je zo’n joekel niet per se in je achtertuin hoeft te hebben. En ik kan me ook nog voorstellen dat er kleinschalige landschappen zijn waar een moderne windturbine een beetje uit de toon valt. Maar gelukkig heeft Nederland een flink stuk Noordzee tot zijn beschikking. En daar waait het meestal nog veel harder.

Windparken

Op de Noordzee verschijnen dan ook steeds meer offshore windparken. Een kleine 500 windturbines staan er inmiddels, op het Nederlandse deel van de Noordzee (tussenstand 2022). Binnen een paar jaar halen we de duizend. In totaal beslaan de parken zo’n anderhalf procent van het Nederlandse Continentaal Plat. Samen zijn ze goed voor zo’n 2500 MW / 10.000 GWH.

Horizon

De turbines staan ver uit de kust; bij helder weer zijn ze aan de horizon te zien. En ook vanuit het vliegtuig zie je ze, keurig opgesteld in een grid. Kleine sprietjes in een enorme bak met water. Past uitstekend bij de weidsheid van de zee. Iedereen blij, zou je denken.

Verfraaing

Toch zijn er ook hier tegenstanders. Ik snap daar niets van. Hoe wil je dan in vredesnaam je energie opwekken? Horizonvervuiling, wordt er geroepen. Een subjectief argument; je zou evengoed kunnen spreken van horizonverfraaing.

Onbereikbaar

Zelf vind ik het jammer dat die windparken zo onbereikbaar ver uit de kust liggen. Het moet heel indrukwekkend zijn om midden in zo’n grid met molens te staan, met een zee van kalm draaiende wieken in alle richtingen. Kan er niet één uitzondering gemaakt worden, bij de Maasvlakte bijvoorbeeld, met windturbines tot vlak bij het strand?

Drieluik

Ik vrees dat ik de verstokte tegenstanders niet met een paar plaatjes op andere gedachten kan brengen. Maar om de esthetiek van windparken op zee te illustreren heb ik een drieluik van artist impressions gemaakt. Ze laten de windmolens zien bij verschillende weersomstandigheden. En ze tonen daarmee een schoonheid die de meesten van ons nooit in het echt zien.

Schaalelementen

De molens in deze visualisaties zijn 150 meter hoog, inclusief de wieken. Maar hoe groot dat is zie je pas echt als je er een schaalelementje bij plaatst: een Vikingschip, een Spaans galjoen of een moderne zeilboot. Het benutten van windenergie is, zoals we eerder zagen, tenslotte niet iets van de laatste jaren.

Afstand

Voor de onderlinge afstand tussen windturbines bestaat een vuistregel: vijf keer de diameter van de wieken. Zet je ze dichter bij elkaar dan zijn ze minder efficiënt omdat ze in elkaars luwte staan. Bij mijn artist impressions heb ik natuurlijk rekening gehouden met die afstand. En vervolgens heb ik een telelens gebruikt waardoor ze toch relatief dicht op elkaar lijken te staan. Alles voor het plaatje…

Erfgoed

Grote kans dat mijn blog aan het eind van deze eeuw niet meer bestaat. Maar ik durf wel een voorspelling aan. Stel dat er tegen die tijd een veel betere, duurzame en oneindige energiebron beschikbaar is, kernfusie, antimaterie, nulpuntenergie, whatever. En dat daarom op grote schaal windturbines en hele windparken gesloopt gaan worden. Dan zullen er actievoerders opstaan die strijden voor het behoud van dit cultureel erfgoed.