Waar andere steden een ringweg hebben, heeft Rotterdam de Ruit. De A20, A16, A15 en A4 vormen samen een ruitvormig wegennet dat sinds de jaren zestig het autoverkeer om de stad heen leidt. Maar zou het ook een leuke route zijn om te wandelen? Nee, niet over de vluchtstrook natuurlijk, maar over wandelpaden in de onmiddellijke nabijheid van de snelwegen?
Droom
Geloof het of niet, maar het idee voor de Rotterdamse Ruitwandeling kwam tot me in een droom. Ik droomde dat er een lange afstandwandelpad was, dat de Ruit volgde. The Rotterdam Ringroad Hiking Trail.
Het leek een absurd idee, maar toen ik de volgende dag op de kaart ging kijken werd ik al snel enthousiast. Die Ruit rijgt eigenlijk de meest uiteenlopende sferen aan elkaar, dus een afwisselende route is gegarandeerd. Je loopt zelden meer dan een paar honderd meter zonder in een nieuwe verbazing te vallen. High tech en historisch erfgoed. Oude dijken en nieuwbouwwijken. Villa’s en volksbuurten. Havens en singels. Zichtlocaties en rafelranden. Kerken, molens en zelfs kastelen.
Groen
En ook zijn er langs de Ruit verrassend veel parken, groenstroken en zelfs bossen te vinden. Soms bewust gepland als bufferzone tussen woonwijken en autoverkeer, soms simpelweg vergeten door de stadsplanners maar daarom niet minder charmant.
Episch
Samen met reisgenoot A. verkende ik de door mij uitgezette route. Dat gebeurde deze winter op dagen dat het weer niet zo fotogeniek was. De foto’s bij deze blogpost zijn daarom gemaakt tijdens een epische fietstocht op een mooie lentedag, toen ik de hele route in één dag aflegde.
Marathon
De lengte van de Rotterdamse Ruit is bijna exact 42 kilometer. Je zou er een marathon kunnen organiseren. Maar de wandelroute, die de mooie paadjes binnen pakweg een kilometer van de Ruit opzoekt, is uiteraard een stuk langer: 56 kilometer en 500 meter om precies te zijn. Dat is voor de meeste mensen teveel om op een dag af te leggen, ook voor reisgenoot A. en mij. We hebben onze research dan ook verdeeld over drie trajecten, met starts en aankomsten in Rotterdam Noord, Pernis en Lombardijen.
Stations
Maar er zijn tal van mogelijkheden de route op te delen in 4, 5, 6, 7 of zelfs 8 stukken. Treinstations Rotterdam Noord, Schiedam Centrum en Rotterdam Lombardijen liggen in de buurt van het parcours. Hetzelfde geldt voor de metrostations Marconiplein, Parkweg, Nieuwland, Vijfsluizen, Pernis, Rhoon, Slinge en Kralingse Zoom. En dan heb ik het nog niet eens over alle tram- en bushaltes die kunnen dienen als begin- en eindpunt.
Linksdraaiend wandelen
Het beginpunt van de wandeling kan dus overal langs de route liggen; ik begin deze beschrijving bij Station Rotterdam Noord. En wij hebben onze verkenningswandelingen linksdraaiend gedaan, dus tegen de klok in. Maar wie het met de klok mee wil doen: wees mijn gast!
Horeca
Cafe’s, brasserieën en terrasjes zijn helaas wat schaars in deze onontdekte, perifeer gelegen regionen van het Nationaal Park Rotterdam. Maar de horeca is gelukkig niet helemaal afwezig. Op de kaart heb ik een aantal etablissementen gezet die we tijdens onze verkenningstochten tegenkwamen. Ik hou me aanbevolen voor aanvullende tips.
Op de kaart kan ingezoomd worden. Klik hier voor een full screen-versie.
Hillegersberg
De eerste kilometer loopt zeker niet door de armoedigste buurt van de stad. Hillegersberg heeft een reputatie hoog te houden en die wordt in het Kleiwegkwartier zeker waargemaakt: kasten van jaren dertig-huizen met royale tuinen. Op de Kleiweg zelf vinden we wat bescheidener architectuur. Hier is ook gelegenheid het cafeïnepeil wat op te krikken.
Slingerpaadje
Via de Rozenbrug steken we voor de eerste keer de Ruit, en meteen ook de spoorlijn over. Het contrast dat volgt, tussen de metropolitane infrastuctuur en het slingerpaadje langs het Noorderkanaal kan niet groter zijn. De bewoners van de woonboten hebben hier kleine paradijsjes gebouwd, op een steenworp afstand van de snelweg.
Rafelrandje
We steken het kanaal en de Ruit opnieuw over ter hoogte van het Vroesenpark. Na een onderdoorgang onder twee spoorlijnen volgt een mooi groen stukje langs een volkstuincomplex. Daarna een echt rafelrandje met een oude fabriek en een veldje met geitjes en een ezel. Via een tunneltje, geheel bedekt met street-art, kruisen we daarna alweer de Ruit.
Stadinwaarts
Na het Kleinpolderplein, waar we ongelijkvloers onderdoor wandelen, raken we noodgedwongen wat verder van de snelweg af. De echte die-hards mogen van mij anderhalve kilometer langs een kaarsrecht stuk snelweg tussen de industrie van de Spaanse Polder lopen. Maar wij buigen af, stadinwaarts, langs de nieuwe ingang van Diergaarde Blijdorp het Roel Langerakpark in.
Iconen
We groeten de Mevlanamoskee en werelderfgoed de Van Nellefabriek en steken via de Beukelsbrug de Delfshavense Schie over. In de wijk Spangen kruist een volgend Rotterdams icoon kruist ons pad: het Spartastadion, oftewel het Kasteel.
West
Vanuit de Spangense jaren twintig lopen we de jaren vijftig in, slingerend tussen sportvelden en een groenstrook onder de metrobaan door. We wandelen door Oud-Mathenesse, tussen rood gepleisterde portiekflats en langs een groene singel. De overgang tussen Rotterdam en Schiedam is haast onmerkbaar; het is dat er plaatsnaambordjes staan op de gemeentegrens. Wel wordt de bebouwing na dit punt geleidelijk weer ouder.
Schiedam
Via drie groene ruimtes, de Buys Ballotsingel, de Snelliussingel en het Land van Ris, bereiken we het centrum van Schiedam, met om te beginnen de basiliek van stadsheilige Liduina. Vervolgens passeren we de Sint Janskerk, de driehoekige Grote Markt met het oude Stadhuis, de Korenbeurs en het Zakkendragershuisje. En verder spotten we natuurlijk ook een paar van de molens waar Schiedam beroemd om is.
Gehoorsafstand
Via enkele recente stadsvernieuwingsbuurtjes, met architectuur van wisselende kwaliteit, komen we weer binnen gehoorsafstand van de Ruit. Tussen de snelweg en de metrolijn bevindt zich een mooi groen en waterrijk gebiedje dat uitmondt in Bijdorp, een “vergeten” buurtje met honderd jaar oude arbeiderswoningen.
Poldervaart
Min of meer evenwijdig aan de Poldervaart lopen we over een volkstuincomplex, langs nog een molen en over een oud sluisje. Vervolgens is het weer even grootschaligheid wat de klok slaat: woonflats, kantoorgebouwen, de Wiltonhaven, metrostation Vijfsluizen.
Beneluxtunnel
Langs een moerassig gebiedje naast de snelweg wandelen we naar de ingang van de Beneluxtunnel. In de tunnel lopen we werkelijk bijna over de vluchtstrook, al zit er gelukkig wel een muur tussen ons en het razende verkeer.
Pernis
Pernis is vervolgens een wonderlijke enclave tussen de havengebieden. Met restantjes van het agrarische landschap dat ooit heel het eiland IJsselmonde bedekte. Maar ook met het veel recentere Pernisser park, aangelegd als bufferzone tussen het dorp en de industrie. En met, van alle wijken, waarschijnlijk het mooiste uitzicht op de Rotterdamse skyline.
Industrieel
Dan volgt het meest rechtlijnige en industriële deel van de hele wandeltocht. Links de Betuwespoorlijn met erachter de containerterminals van de Willem-Alexanderhaven, rechts de drukke Vondelingenweg en een paar logistieke “dozen” met daar weer achter de Ruit.
Kasteelgaarde
Maar als we die Ruit opnieuw oversteken komen we heel abrupt in een totaal andere sfeer terecht. Het buitengebied van Rhoon, met boerderijen langs slingerende dijkjes, weilanden, bos, waterpartijen en de onvermijdelijke Schotse Hooglanders. Dit alles culminerend in het Kasteel van Rhoon met zijn slotgracht, bruidshuisje en kasteelgaarde.
Koedood
We verlaten Rhoon via een fietspad langs de metrobaan. We botsen bijna weer tegen de Ruit aan maar net daarvoor steken we de Groene Kruisweg over. Aan weerszijden van de Rijsdijk ligt een stukje landelijk gebied: akkers, weilanden en boomgaarden. Een wandelpad tussen jonge aanplant brengt ons naar de oevers van een oud riviertje, de Koedood. Op het pad langs de Skibrilplas (die naam snap je alleen als je op de kaart kijkt) lopen we tussen twee werelden: bos aan de ene kant, snelweg, geluidsschermen en hoogspanningsleiding aan de andere.
Netkous
Ter hoogte van vinexwijk Portland bereiken we de misschien wel meest bijzondere oversteek van de hele Ruitwandeling, via een brug met een spectaculaire vakwerkconstructie, bijgenaamd De Netkous.
Randpark
De volgende kilometers lopen door het Zuidelijk Randpark, een brede groene bufferzone tussen de wijken Pendrecht, Zuidwijk en Lombardijen en de snelweg. Met bosschages, rietvelden en plassen, afgewisseld met wat functioneler groen in de vorm van sportvelden en een begraafplaats. Dit alles doorsneden door de lintbebouwing van de Charloisse Lagedijk.
Bos
Rond het Vaanplein gaat het park steeds meer op een bos lijken. Dan buigt de route naar links, stadwaarts. Rond de Pascalweg treffen we weer een charmant rafelrandje, met oud en nieuw, groot en klein, woningen en bedrijven door elkaar gehusseld.
Dijklinten
Via een tunnel passeren we een bundel spoorlijnen en dan zijn we in IJsselmonde. De wijk, niet het eiland, want daar waren we al een tijdje. Met veel woningbouw uit de jaren zestig, doorsneden door historische dijklinten als de Hordijk. Evenwijdig aan het Zevenbergsedijkje slingert een informeel wandelpad door bosjes en langs achtertuinen.
Graspad
Even verderop voert een graspad ons tussen een waterpartij en een groot bedrijfsterrein door. En bij knooppunt Ridderster komt weer van alles bij elkaar: loodsen en boerderijtjes, viaducten en volkstuinen, een hoogspanningsleiding en een boomgaard.
Vlonderpaden
Aan de oostkant van de wijk IJsselmonde is de groene bufferzone beperkt tot een smalle strook met wat rietvelden, eilandjes en vlonderpaden. Een stevige groene wal houdt de geluidsoverlast binnen de perken.
Beverwaard
Via het kleine broertje van de Erasmusbrug steken we weer eens de Ruit over. We komen nu in de Beverwaard. Ook hier is een geluidswal maar die is meer vormgegeven als een heuvelachtig bos.
Dorp
Dat bos gaat over in een parkachtig gebied, waarna we langs de boerderijen aan de Benedenrijweg het dorp Oud-IJsselmonde binnenlopen.
Brienenoord
Na een rondje om de kerk wacht de meest uitdagende beklimming in deze wandelroute: de Van Brienenoordbrug. Het blijft jammer dat het fiets- en wandelpad niet aan de westkant van de brug ligt, waar de Rotterdamse skyline indrukwekkend ligt te wezen. Maar ook aan deze kant is het uitzicht, op rivieren, scheepswerven en stadswijken best bijzonder. Pas wel op voor langsrazende tweewielers.
Capelle
Voorbij de brug betreden we het grondgebied van de gemeente Capelle: het kantorenpark Rivium dat de komende jaren omgevormd gaat worden tot een meer gemengde stadswijk. Na de brug, die we delen met de traag voorthobbelende automatische Parkshuttle, komen we in een gebied genaamd Fascinatio. Merkwaardige naam, maar het 300 meter lange vlonderpad is best spectaculair.
Kralingen
Na metrostation Kralingse Zoom doorkruisen we een woonwijkje met rijtjeswoningen uit de jaren zeventig en de jaren tien; zie de verschillen. Daarna wandelen we het Kralingse Bos binnen. Dit grootste groengebied binnen de gemeentegrenzen werd in de jaren dertig door werklozen aangelegd. Het bos is inmiddels dus bijna een eeuw oud. Door de slappe bodem willen er bij een storm nog wel eens wat bomen omgaan maar dat draagt alleen maar bij aan de verwildering. En zoals het een goed natuurgebied betaamt is hier ook wat knusse horeca.
Nieuw-Terbregge
Na het oversteken van de Bosdreef ligt er weer een rafelrandje op ons te wachten, tussen het sorteercentrum van de post en het knooppunt Terbregseplein. Hier wordt vlijtig gewerkt aan nog een stuk snelweg. Die bedrijvigheid laten we achter ons als we linksaf slaan, de wijk Nieuw-Terbregge in. Hier ligt een wel heel stevige geluidswal, die een meter of tien boven de wijk uitsteekt. Er is een wandelpad op het hoogste punt van de wal en zelfs een uitkijkpunt met een fraai uitzicht op de raison d’ etre van deze wandeling: de Ruit. Maar op een naastliggend slingerpaadje, iets lager op de wal, lijkt die A20 al weer veel verder weg.
Vakantiepark
We dalen af naar Nieuw-Terbregge zelf. Die wijk, in het begin van de eeuw gebouwd, moest volgens de stedebouwkundigen een sfeer uitstralen als een vakantiepark. En dat is best aardig gelukt, bijvoorbeeld bij de Scandinavisch ogende huizen op de eilanden tegenover de sportvelden van Sparta.
Rotte
Het laatste stuk van de route volgen we de rivier die Rotterdam zijn naam gaf: de Rotte. De sfeer is hier arcadisch: een molen, rietkragen, bosschages. Zicht op een grotere waterpartij: de Bergsche Voorplas. Bescheiden dijkwoningen omgetoverd tot kleine eldoradootjes. Voortsnellende acht-met-stuurman en aangemeerde motorjachtjes.
De Finish
Stroomafwaarts wordt de bebouwing wat stedelijker, waarna we eigenlijk vrij plotseling weer bij station Rotterdam-Noord staan, het beginpunt van de wandeling. We hebben bijna zestig kilometer afgelegd.
