Schilderen met golven: het toeval als kunstenaar
Wie mijn fotografisch werk bekijkt, ziet al snel dat spiegelingen daar een belangrijk thema in zijn. Reflecties in spiegels, in water, in glas, in metaal, op ijs, op nat asfalt. Ik heb er zelfs een bord aan gewijd op Pinterest.
Vandaag wil ik het hebben over een bijzonder soort reflectie. Onder de juiste omstandigheden krijgen spiegelingen in een golvend wateroppervlak een bijna olieverfachtige kwaliteit. Met het water als canvas en het toeval als kunstenaar. Impressionistische taferelen die je alleen nog maar even hoeft te vangen met een camera.
De juiste omstandigheden
Wat zijn dan precies die juiste omstandigheden? Om te beginnen: het moet zonnig zijn. Hoogzomer, midden op de dag, meestal is dat niet de beste tijd voor foto’s. Voor deze verspiegelingen, zoals ik ze noem, juist wel.
En de zon moet schijnen op gevels, bomen of andere objecten die in het water spiegelen. Bij oppervlakken in de schaduw worden de reflecties te donker, de kleuren te somber.
Verder moet ook de wind precies goed zijn en dat is een beetje afhankelijk van de locatie. In mijn favoriete zoekgebied, de Leuve-, Rijn en Oude Haven en andere oude havenbekkens in de Rotterdamse binnenstad, moet het eigenlijk zo goed als windstil zijn. In singels, vijvers en andere kleine of meer beschutte waterpartijen luistert het wat minder nauw.
Je wilt niet te veel golven want dan zijn de vormen niet meer herkenbaar. Het beste wat je dan krijgt is een abstract schilderij. Weinig mensen zullen bij de onderstaande plaat meteen zeggen: hee, het Nieuwe Instituut!
Vervreemding
Een volkomen glad wateroppervlak is echter ook niet ideaal. Het water in de vijver in Het Park was zo volkomen vlak dat ik de Euromast net zo goed direct had kunnen fotograferen. Al zorgen de ronddrijvende blaadjes wel weer voor een leuk vervreemdend effect.
Rivieren of andere plekken met stromend water en/of scheepvaart zijn eigenlijk nooit vlak genoeg voor een mooie verspiegeling. De Nieuwe Maas heb ik bijvoorbeeld nooit rimpelloos gezien dus een verspiegeling van de Erasmusbrug zit er niet in.
Herkenbaarheid
Bij het onderstaande beeld was de beweging van het water precies goed. De twee bouwkranen en de woontorens New Orleans en Montevideo zijn weliswaar zwaar vervormd maar voor de oplettende kijker nog wel te herkennen.
Uitsnede
Ik kies de uitsnede van dit soort foto’s zodanig dat ik alleen de spiegeling in beeld heb. Het weglaten van de context is essentieel. Een eend, boei, blaadje, stuk drijfhout of een schaduw kan daarentegen wel weer wat extra’s geven aan het beeld.
Vanaf vrijwel dezelfde plek als de foto hierboven maakte ik dit beeld van Rotterdams nieuwe icoon De Rotterdam en het al wat oudere KPN-gebouw:
Sluitertijd
Golvende wateroppervlakken bewegen razendsnel dus de sluitertijd moet zo kort mogelijk zijn: 1/1250 seconde of iets in die richting. Maar meestal gaat dat vanzelf goed bij het fotograferen van zonbeschenen objecten op het heetst van de dag.
Herkennen we het gebouw hieronder? Echte Rotterdammers wel natuurlijk: het nieuwe Luxor-theater:
Het spiegelen van de spiegeling
Tenslotte zijn er nog wat bewerkingen in Photoshop nodig om het af te maken. Om te beginnen spiegel ik het beeld om zijn horizontale as (op zijn Photoshops: flip vertical). Indien nodig vervorm ik het beeld zo dat verticale lijnen ook echt verticaal zijn, zoals het hoort bij een echte architectuurfoto.
Verder zijn er nog wat schuifjes waar ik aan trek: Brightness/Constrast, Shadow/Highlights en Vibrance/Saturation. Hoeveel, dat is zoals altijd een kwestie van smaak. Als de omstandigheden goed zijn is er eigenlijk niet eens zoveel nodig voor het juiste effect.
Op de foto hieronder zijn een aantal gebouwen herkenbaar: van links naar rechts het Maritiem Museum, de Robeco-toren, het voormalige Fortis-gebouw en woontoren de Coopvaert, gespiegeld in de Leuvehaven:
Momentopname
Het mooie van deze werken vind ik de rol die het toeval er in speelt. Eigenlijk vormen ze de ultieme momentopname: 1/1250 seconde later ziet het beeld er al weer heel anders uit.
De foto hieronder is een van mijn favorieten, het Witte Huis en enkele historische binnenvaartschepen, gereflecteerd in het water van de Oude Haven.
Update: het mooie weer van maart 2022 was voor mij aanleiding voor het maken van een nieuwe serie verspiegelingen.
Aan de muur
Tot slot: ik ben van mening dat deze golfschilderijen het goed zouden doen aan een groot aantal zeer verschillende muren. Ik heb er daarom in mijn online galerie een speciaal zaaltje voor ingericht:
Het ziet er altijd prachtig uit!