De nationale feestdagen in Nederland hebben de neiging enigszins op elkaar te klonteren. En sommige feestdagen hebben nog maar weinig betekenis voor een groot deel van de bevolking. Maar ieder voorstel tot verandering leidt tot emotionele discussies. Het lijkt een onoplosbaar dilemma. Of is er toch een creatief antwoord op het vraagstuk denkbaar? Ik doe een poging.
Feestdagen
Nederland heeft, in volgorde van opkomst, de volgende nationale feestdagen: Nieuwjaarsdag, Eerste en Tweede Paasdag, Koningsdag, Hemelvaartsdag, Eerste en Tweede Pinksterdag, Eerste en Tweede Kerstdag. Daarnaast is Bevrijdingsdag voor sommige landgenoten een vrije dag.
Opeenhoping
De meeste van die feesten vallen in een korte periode in het voorjaar: vijftig dagen, de tijd tussen Pasen en Pinksteren. Binnen die tijdspanne vallen ook Koningsdag, Bevrijdingsdag en Hemelvaartsdag. Natuurlijk is de lente niet de beroerdste tijd om een paar vrije dagen te hebben. Je moet er niet aan denken dat die opeenhoping van feestdagen in februari of november zou vallen. Maar na Pinksteren is er ruim een half jaar helemaal niets, qua feestdagen. Kan die verdeling niet wat evenwichtiger?
Religieus
Veel van onze feestdagen hebben te maken met het Christendom. Ooit rekende vrijwel de gehele bevolking zich tot die religieuze stroming, tegenwoordig is het, met alle respect, slechts een substantiële minderheid. Is het nog wel logisch dat zoveel van onze nationale feestdagen christelijke feestdagen zijn? Vooral omdat ze zo’n groot deel uitmaken van dat feestdagencluster in het voorjaar? En wat is het alternatief?
Kerst en Pasen
Kerstmis heeft zich, los van de religieuze betekenis, een plaats weten te verwerven in de hearts and minds van de Nederlanders. Kerstboom, pakjes, sneeuwvlokjes, arreslee, top 2000, al dan niet gezellig met de familie en schoonfamilie. In iets mindere mate geldt dat ook voor Pasen. Paashaas, paaseieren, paasontbijtje. Laten we Kerst en Pasen dus onaangetast laten. Maar Hemelvaart en Pinksteren, daar kunnen nog maar weinig mensen zich iets bij voorstellen. Kunnen we die niet inruilen voor een ander feest? Maar voor welk feest dan? Het lijkt een recept voor eindeloos geruzie.
Suikerfeest
Je zou bijvoorbeeld een nationale feestdag kunnen maken van Eid-al-fitr, beter bekend als het Suikerfeest, het einde van de vastenmaand Ramadan. Tenslotte is zo’n vijf procent van de Nederlanders moslim, ook een substantiële minderheid dus. En bovendien laat de casus Kerstmis zien dat ook niet-gelovige landgenoten een religieus feest kunnen omarmen, zolang eten er een belangrijke rol in speelt. Bijzonderheid is dat Eid-al-fitr verbonden is aan de maankalender, zodat het feest ieder jaar een paar weken vroeger valt. Gemiddeld dus iets meer dan één keer per jaar, pure winst.
Keti Koti
Keti Koti is ook een interessante kandidaat. Het feest van de Verbroken Ketenen, de afschaffing van de slavernij, dat lijkt me zeker iets om te herdenken en te vieren. Keti Koti valt op 1 juli, ook een mooi moment, aan het begin van de zomer, kort voor de vakantieperiode.
Lichtjes
Maar het lastige met dagen als Eid-al-fitr en Keti Koti is dat er in Nederland nog veel meer groepen en stromingen zijn die ook allemaal leuke feestdagen hebben. Diwali bijvoorbeeld, het hindoeïstische lichtjesfeest, zou ook een nationale feestdag kunnen worden. Of de Dag van de Arbeid. Chinees nieuwjaar. Thanksgiving. Valentijnsdag. Maria Hemelvaart. Leidens Ontzet. Sint Maarten. Zomercarnaval. Dag van de Architectuur. Open Monumentendag. Black Friday. Halloween. Sint Pannekoek. Van mij mogen het allemaal officiële vrije dagen worden, maar ik vrees dat de werkgevers daar niet blij mee zijn.
Strippenkaart
Een soort officiëlevrijedagenstrippenkaart dan, zodat iedereen zijn eigen nationale feestdagen kan kiezen? Zoiets bestaat al; het heet, met een wat antiek woord: snipperdagen. En het is in onze versnipperende samenleving juist zo goed als er ook momenten in het jaar zijn waar we met zijn allen naar toe leven.
Midzomer
Is er geen dag in het jaar waar iedereen zich wat bij voor kan stellen, ongeacht geloof of afkomst? Een dag die objectief, wetenschappelijk zelfs, is te bepalen? Een universeel belangrijke dag, betekenisvol in het leven van iedereen die op 52 graden noorderbreedte woont, op de derde rots vanaf de zon? Jazeker, zo’n dag is er: 21 juni, de langste dag. Erg geschikt voor festiviteiten omdat het zo lang licht is. Om te vieren dat we nog maanden terrasjesweer voor de boeg hebben. Ik stel me een nationale barbecue voor, al dan niet vegetarisch, met frisse salades en gegrilde maiskolven en uiteraard veel ijsjes. En de zomerhaters kunnen opgelucht zijn dat de dagen vanaf dat moment weer korter worden.
Bladerdag
En er is nog zo’n dag: 21 september, het begin van de herfst. Met een moeilijk woord: de najaarsequinox. Het moment dat de dag en de nacht, overal op Aarde, even lang duren. De tijd dat de bomen langzaam beginnen te verkleuren en dat je weet dat er weken van prachtige herfsttinten aan zitten te komen. Een soort oogstfeest aan het eind van de zomer. Het is bovendien vaak nog prima weer, eind september; een perfect tijdstip voor een nationale feestdag. Met typische herfstgerechten als pompoensoep, paddestoelenrisotto en appeltaart en voor de liefhebber een bokbiertje. Hoe gaan we ‘m noemen, die dag? Equinox, Herfstfeest, Bladerdag? Daar komen we wel uit.
Bevrijdingsdag
Maar wacht eens… Hemelvaart valt altijd op donderdag, Tweede Pinksterdag altijd op maandag. 21 juli en 21 september kunnen ook in het weekend vallen en dan wordt je dus een vrije dag door de neus geboord. Het scheelt je als werknemer vier dagen per zeven jaar. Okee, dan stel ik als correctie voor dat we die vier dagen inzetten om van 5 mei, Bevrijdingsdag, weer een officiële vrije dag te maken. Ieder jaar, voor iedereen. Het einde van de Tweede Wereldoorlog is tenslotte ook best de moeite waard om te herdenken en te vieren. To put it mildly.
Tradities
Het levert een veel evenwichtiger spreiding over het jaar op. Ruwweg elke drie maanden een feestdag, met nog een klein clustertje in de lente. Met respect voor de traditie (Kerstmis, Pasen). Met twee nieuwe tradities waarbij niemand zich buitengesloten of ondergewaardeerd hoeft te voelen. En dat alles “budgettair neutraal”, dus zonder dat werknemers of werkgevers erop achteruit gaan. Enfin, het is maar een suggestie, hè?
