Holland aan de hemel: Nachtwacht en Sterrennacht
Sinds 17 december 2019 heeft Nederland er twee verre buitenposten bij: de planeet Nachtwacht en de ster Sterrennacht. Van de IAU, de Internationale Astronomische Unie, mochten we een naam verzinnen voor de twee hemellichamen, die voorheen bekend stonden onder de saaie cijfer/lettercombinaties HAT-P-6 en HAT-P-6b. Ook de inwoners van de 111 andere bij de IAU aangesloten landen kregen, in het kader van de NameExoWorlds-campagne, een kosmisch duo toegewezen.
Rembrandt en Van Gogh
Uit 6000 ingezonden suggesties koos de nationale jury een shortlist van vijf namenduo’s, waarvan Nijntje en Moederpluis bij een stemming het meest populair waren. Maar om rechtentechnische redenen was dat bij nader inzien toch niet zo’n goed idee. En dus werden het Nachtwacht en Sterrennacht, naar de beroemde schilderijen van Rembrandt en Van Gogh. Met het bijkomend voordeel dat de namen, met al die ch-klanken, voor buitenlanders vrijwel onuitspreekbaar zijn.
We kunnen er voorlopig niet heen: Nachtwacht en Sterrennacht staan op 910 lichtjaar afstand. Dus zelfs een ruimteschip dat met de lichtsnelheid kan reizen doet er bijna een millennium over.
Exact
De ster is wel zichtbaar met een telescoop, de planeet niet; die is ontdekt door subtiele variaties in de lichtsterkte van zijn moederster. Wonderlijk genoeg kunnen op die manier tamelijk exacte gegevens over de baan en de afmetingen van Nachtwacht afgeleid worden. De planeet is 1,33 keer zo groot als Jupiter: de diameter bedraagt 190.000 kilometer. De afstand tot Sterrennacht bedraagt slechts 7.800.000 kilometer, een twintigste van de afstand van de Aarde tot de Zon. De omlooptijd is dan ook erg kort: een jaar op Nachtwacht duurt net iets korter dan vier Aardse dagen.
Driekleur
Hoe Nachtwacht er uitziet: we hebben geen flauw idee. Hoogstwaarschijnlijk is het een gasreus, zoiets als Jupiter maar dan nog een tikje groter. Een bol zonder vast oppervlak en met wolkenbanden in de draairichting van de planeet. Bij alle berichtgeving en op Wikipedia duikt steeds dezelfde visualisatie op, met een doorsnee gasreus die volgens mij, waarschijnlijk voor het dramatisch effect, veel te dicht bij zijn ster getekend is.
Maar als we het toch voorlopig niet weten kunnen we natuurlijk net zo goed aannemen dat de wolkenbanden van planeet Nachtwacht afwisselend rood, wit en blauw zijn. Ik laat het aan de planetaire wetenschappers over te bedenken wat voor chemische processen in de atmosfeer voor die opvallende kleurstelling zorgen. Aardse waterwolken zijn wit, de atmosfeer van Neptunus is de goeie kleur blauw dus vooral het rood is nog een raadsel. Hoe dan ook, ik ben er even virtueel naar toe gereisd om een eigen artist impression te maken.
Manen
We zien op dit plaatje ook twee van Nachtwachts manen. Het bestaan daarvan is niet wetenschappelijk aangetoond maar ze zullen er ongetwijfeld zijn; de gasreuzen in ons eigen zonnestelsel hebben er ook tientallen. Ik stel voor die satellieten te noemen naar personages op het schilderij Nachtwacht. Die lichtgrijze rechtboven noem ik Schellingwou, de paarsige links op de achtergrond heet Wormskerk.
En dat lichtvlekje rechtsonder, wat is dat? Ik weet het eerlijk gezegd ook niet. Een ruimteschip? Een minimaantje? Een foton torpedo? Of gewoon een lenseffect? Enfin, er mag best een mysterie overblijven.
De oranje planeet
Maar Nederland heeft natuurlijk nog een nationale kleur: oranje. Oorspronkelijk de kleur van ons koningshuis maar ook alomtegenwoordig bij sportwedstrijden waar één of meer Nederlanders aan meedoen. Slechts ter discussie gesteld door mensen die zowel republikein als sporthater zijn…
Hoogstwaarschijnlijk heeft Sterrennacht nog wel meer planeten dan alleen Nachtwacht. Dat vroeg om een nieuwe visualisatie, van een oranje planeet. Zo te zien is dit een wat kleinere wereld, een rotsachtige planeet, grofweg even groot als de Aarde. Maar verder heeft deze bol weinig aardachtigs.
Geologisch actief
Het lijkt me een geologisch bijzonder actieve planeet, met een soort spiralende plaattektoniek. Met lichte en donkere gebieden, waarbij die laatste een soort zeeën zouden kunnen zijn. Ook het opborrelende gasbellen lijken daarop te wijzen. Aan de nachtzijde blijken de “zeeën” enigszins lichtgevend te zijn, wat verband kan houden met een vrij hoge temperatuur.
Meisje
De planeet heeft een atmosfeer en er zijn ook wolkenvelden te ontwaren. Maar of die atmosfeer door mensen in te ademen is lijkt me zeer twijfelachtig. Ik zou verkenners aanraden een solide ruimtepak met een goed koelingssysteem mee te nemen.
En hoe heet deze oranje wereld? Mijn voorstel, om in het thema te blijven: Het Meisje met de Parel.
