De verbouwing van de kerk van Watford

St.Mary’s Church is een prachtig, achthonderd jaar oud Anglicaans kerkgebouw in Watford, Engeland, net iets ten noorden van Londen. De kerk is gebouwd met de kenmerkende flintstone die je zo vaak ziet in deze omgeving. Begin 2015 ben ik twee keer een week in Watford geweest om mijn diensten te verlenen bij het ontwerp voor de herinrichting van de kerkzaal.

Welkom

Ook van binnen is de kerk erg fraai, maar tegelijk een beetje onpraktisch en weinig flexibel in het gebruik. Al jaren waren er plannen om de kerk opener, toegankelijker, meer “welcoming” te maken. Tegelijkertijd waren er zorgen over de aantasting van het monumentale karakter van het interieur. Om die reden vroeg het kerkbestuur mij om de voorstellen in beeld te brengen. Dus installeerde ik mijn laptop op een werkplek in een hoekje van het transept.

De verbouwing van het koor

Eerste punt van aandacht was het zogenaamde chancel, oftewel het koor van de kerk, het gebied achter de preekstoel. Een sfeervolle ruimte met mooie, door houtsnijwerk versierde, kerkbanken (pews) die echter nooit gebruikt werd. Het kerkbestuur in Watford wilde het koor graag herinrichten, maar dat lag gevoelig bij de monumentencommissie van de Church of England.

Houtsnijwerk

De beelden die ik maakte waren vooral bedoeld om te laten zien dat de ruimte verbouwd kon worden met behoud van het grootste deel van het houtsnijwerk. Verder toonden de plaatjes aan dat de herinrichting ook echt een beter bruikbare ruimte oplevert.

Photoshop

De beelden zijn een combinatie van 3d en 2d. Alle nieuwe elementen zijn digitaal gemodelleerd. Maar omdat het zo goed als onmogelijk is houtsnijwerk en ander kunstwerk realistisch te modelleren, is er vooral veel werk gaan zitten in het photoshoppen van de foto’s:

Tapijt, steen of hout?

Natuurlijk is deze manier van werken ook erg geschikt om te experimenteren met verschillende materialen vloerbedekking, die een zeer grote invloed hebben op de sfeer van de ruimte. De bestaande vloer was van natuursteen. Om praktische redenen dacht men aan tapijt maar dat heeft het nadeel dat het al snel niet meer zo mooi is als bij oplevering. Een houten vloer is een goed alternatief, met name voor het podium.

De verlaging van de retabel

Een ander onderwerp was het reredos (in het Nederlands: de retabel) oftewel het tableau met de kruisiging, helemaal achterin de kerk. Het plan was aanvankelijk dat kunstwerk een stukje te laten zakken om het glas-in-loodraam helemaal zichtbaar te maken.

Mattheus

Dat bleek echter meer problemen te creëren dan op te lossen, niet in het minst omdat het raam ter plaatse van het reredos helemaal geen afbeeldingen bleek te bevatten. Daarom werd een simpeler set van ingrepen bedacht waarmee achter in de kerk zowel kruisiging, opstanding als hemelvaart een plaats krijgen: betere verlichting, een nieuw altaarkleed, en een passende tekst uit het evangelie van Mattheus.

Ontmoetingsruimte

De belangrijkste verandering in de kerkzaal zelf was dat men, net als in het koor, de kerkbanken wilde verwijderen. Daarvoor in de plaats zouden stoelen komen en een welkomstruimte waarin de gemeenteleden elkaar voor en na de dienst kunnen ontmoeten. Ook was er een L-vormig meubel ontworpen als receptiedesk en voor de geluid- en lichtinstallatie.

Hergebruikt houtsnijwerk

Een aantal borstweringen van de kerkbanken, met fraai Victoriaans houtsnijwerk, is hergebruikt als wandpaneel in de zijbeuken van de kerk. Daar kwamen ze in de plaats van de verwarmingsradiatoren. Die vallen nogal uit de toon in het interieur en aangezien de hele kerk vloerverwarming krijgt zijn ze niet meer nodig.

Mindervaliden

Verder werd ook de toegankelijkheid voor mindervaliden verbeterd door het weghalen van drempels en treden. Door een hellingbaan naar het podium zijn ook de zijkapellen en de naastgelegen kantoren met een rolstoel bereikbaar. Tenslotte werden aan de achterzijde van de kerk dichte wanden vervangen door glas, waardoor rommelhoekjes veranderden in mooie ruimtes. De volgende animatie laat het verschil tussen de oude en de nieuwe situatie zien:

Werkzaamheden

Mijn beelden bewezen hun nut bij het overtuigen van de monumentencommissie en bij de fondsenwerving. Eind 2017 startten de herinrichtingswerkzaamheden. Er ontstond enige vertraging toen onder de oude stenen vloer dertien onbekende graven werden ontdekt. In maart 2019 was de refurbishment voltooid. Ik ben, mede door de pandemie, nog niet terug geweest in Watford om het resultaat met eigen ogen te bekijken. Maar een bezoek staat op mijn verlanglijst; ik voeg graag wat echte foto’s aan deze blogpost toe.