Kunstmatige intelligentie. Of matig intelligente kunst?

Kunstmatige intelligentie, het zit er al jaren aan te komen. En de laatste maanden is er een soort doorbraak. Artificial Intelligence (A.I.) blijkt in staat te zijn teksten te schrijven en kunstwerken te maken. Maar hoe goed zijn die systemen daar eigenlijk in? En vormen ze een bedreiging of juist een kans voor menselijke creatievelingen?

Illusie

Het is van alle tijden: mensen die hun baan kwijtraken omdat computers het werk beter en sneller uitvoeren. Maar schrijvers, kunstenaars en andere creatieven konden tot voor kort de illusie hebben dat dat hen niet zou overkomen.

Vooruitgang

De vooruitgang is echter niet te stoppen. Middelbare scholieren laten hun opstellen en werkstukken al schrijven door de chatbot ChatGPT. En op Werk aan de Muur en andere platforms wordt al kunst aangeboden die door kunstmatige Picasso’s en Van Goghen is gemaakt.

Museum

Is het een kwestie van tijd voor schrijver en kunstenaar worden bijgezet in het museum voor verdwenen beroepen? Of moet je A.I. juist zien als handig hulpmiddel waar je als creatieveling je voordeel mee kunt doen? Ik besloot eens te onderzoeken hoe goed kunstmatige intelligenties mijn werk zouden kunnen overnemen.

Kunst

Ik bekeek zes verschillende kunst-A.I.’s: Wombo, Dall-E, Stable Diffusion, Dream Up, Midjourney en Wonder. De eerste vijf zijn online en gratis te gebruiken; Wonder is een app voor de telefoon met ongelofelijk irritante reclames. Ik gaf ze alle zes opdrachten voor werk dat ik zelf zou kunnen en/of willen maken. Gerelateerd aan thema’s die een rol spelen op dit blog: Rotterdam, space art, kaarten, katten, gitaren, tiny houses.

Snel

Het is zeker spectaculair om te zien hoe snel de meeste A.I.-software werkt. Op iedere prompt mijnerzijds, een beschrijving van het gewenste beeld in woorden, volgde binnen een paar seconden een plaatje. En meestal zelfs vier tegelijk. Maar slechts zelden voldeden die plaatjes een beetje aan de vraag.

Van Gogh

Ik vroeg bijvoorbeeld om een painting of a cat with a guitar in front of Erasmus bridge in the style of Van Gogh. De kat en de gitaar werden doorgaans wel aangetroffen maar de stijl van Van Gogh werd door sommige AI’s wel heel ruim geïnterpreteerd. En weliswaar kwam er wel meestal een brug in beeld maar behalve bij Dall-E waren de iconische vormen van Rotterdam’s Zwaan ver te zoeken.

Specifiek

Specifieke steden en gebouwen blijken sowieso erg lastig voor de AI-software. Ik vroeg om plaatjes van de Coolsingel, Rotterdam CS, de Markthal en de Kubuswoningen. De eerste twee waren in de verste verte niet in de beelden te herkennen; bij de Markthal kreeg ik soms iets ronds maar daar was alles mee gezegd. En bij het zien van de A.I.-versie van de Kubuswoningen zou Piet Blom zich omdraaien in zijn graf.

Futuristisch

Bij verzoekjes om beelden van Rotterdam in het jaar 2050 kreeg ik steevast plaatjes met futuristische torens en kloeke waterpartijen. Maar nooit was er iets van de bestaande stad op te herkennen. Enfin, misschien weet zo’n A.I. iets wat wij nog niet weten; het is tenslotte nog geen 2050.

Blokje

Met een verzoek om plaatjes van een kubusvormig tiny house wist Midjourney wel raad. Dit viertal sfeerimpressies van de A.I.-uitvoering van het Blokje van Blok vind ik redelijk geslaagd. Al heb je met zo’n sfeerbeeld natuurlijk nog geen ontwerp.

Space art

Vreemd genoegd heeft kunstmatige intelligentie moeite met een scifi-concept als terraforming. Hoezeer ik ook smeekte om wolken, oerwouden en oceanen, Mars bleef de Rode Planeet zoals we ‘m kennen. En het idee van de Ringen van Venus werd ook niet echt opgepikt.

Cartografie

Wereldkaarten van roest, koffiebonen of mondkapjes dan? Sommige pogingen kwamen een beetje in de buurt, andere leken helemaal nergens op. Misschien moet ik werken aan mijn prompting skills, maar voorlopig zijn de resultaten teleurstellend. Of juist niet, het is maar hoe je het bekijkt.

ChatGPT

En het veelbesproken ChatGPT? Zou ik dat kunnen gebruiken om blogposts te schrijven? Dat is natuurlijk makkelijk te proberen. Ik vroeg om een artikel over de singels van Rotterdam, om dat te vergelijken met mijn eigen blogpost van een paar maanden geleden. Ik probeerde het in het Engels en het Nederlands, maar het Nederlandse antwoord was een verkorte versie van het Engelse artikel waar ChatGPT mee kwam. En die tekst was, behalve correct qua spelling en grammatica, eigenlijk vooral grappig.

Frans Blok: Write me an article about the canals (singels) of Rotterdam, The Netherlands

ChatGPT: Rotterdam, the second-largest city in the Netherlands, is known for its modern architecture and bustling port. However, one of the city’s lesser-known attractions are its canals, or “singels,” that run through the heart of the city.

The canals of Rotterdam were originally built in the 14th century as part of the city’s defense system. They served as moats around the city walls, protecting it from invasion. Over time, as the city grew and the threat of invasion decreased, the canals were filled in and used for other purposes.

In the 19th and 20th centuries, the canals were dug out again and converted into picturesque waterways that run through the city center. Today, the singels are lined with historic buildings, shops, and restaurants, making them a popular spot for locals and tourists alike.

One of the most well-known singels is the “Koopgoot,” which runs from the city center to the famous shopping street, the Lijnbaan. The Koopgoot is lined with shops and department stores, making it a popular spot for shopping. Other popular singels include the “Nieuwe Binnenweg,” which is home to many trendy bars and restaurants, and the “Westersingel,” which runs through the trendy neighborhood of Blijdorp.

The canals are also a popular spot for boat tours, which provide a unique perspective on the city and its architecture. Visitors can take a boat tour of the canals to see the city’s famous landmarks such as the Erasmus Bridge and the Cube Houses.

In addition to being a popular tourist destination, the singels also play an important role in the city’s transportation system. They are used by water taxis, which offer a quick and convenient way to get around the city.

In conclusion, the canals of Rotterdam are a unique and important part of the city’s history, culture, and daily life. They provide a picturesque setting for shopping, dining, and sightseeing, as well as a convenient mode of transportation. If you ever visit Rotterdam, don’t miss the opportunity to explore the city’s singels.

Parallel universum

Huh? Watertaxi’s op de singels? Zijn de Koopgoot en de Nieuwe Binnenweg ook singels? Loopt de Westersingel door de trendy neighbourhood Blijdorp? Deze tekst lijkt te gaan over een Roffa in een parallel universum. Nee, die blogposts moet ik voorlopig nog zelf blijven schrijven.

Auteursrecht

Hoe zit het intussen met het auteursrecht? Want kunstmatige intelligenties worden gevoerd worden met miljarden voorbeelden. Met teksten, foto’s en kunstwerken gemaakt door menselijke tekstschrijvers, fotografen en kunstenaars. En net zoals je als mens niet zomaar straffeloos andermans werk mag kopiëren, zou dat ook voor machines moeten gelden. Er lopen dan ook al rechtzaken.

Trained

Er bestaat een site waar je kunt zien of je werk gebruikt is voor de training van AI-software: Have I Been Trained. Wat waarschijnlijk een verkorte versie is voor Has My Work Been Used For Training Purposes, maar dat is een beetje te lang.

Database

Het is lastig er op die site snel achter te komen hoe vaak mijn werk gebruikt is. Je moet daarvoor werk voor werk uploaden of zoeken op de naam van een werk. Maar in ieder geval blijken mijn Omgekeerde Wereldkaart en mijn Wereldkaart Koffiebonen in de trainingsdatabase te zitten. Ik kan me niet herinneren dat ik daar toestemming voor gegeven heb. Dus als iemand er straks heel veel geld mee gaat verdienen wil ik daar eigenlijk wel een factuurtje voor kunnen sturen.

Bedreiging of kans

Maar de vraag aan het begin van deze blogpost was: is kunstmatige intelligentie een bedreiging of een kans? Als je de matige en knullige resultaten bekijkt die mijn pogingen tot nu toe hebben opgeleverd ben ik geneigd om te zeggen: nee en nee. Op dit moment tenminste.

Kinderschoenen

Natuurlijk is het gevaarlijk om minachtend te doen over iets wat misschien nog in de kinderschoenen staat. In de jaren negentig was ik ook niet onder de indruk van de eerste digitale camera’s met hun plaatjes van 640 bij 480 pixels. En kijk eens waar we nu zijn.

Wellicht perst zo’n A.I. er over tien jaar wel een intelligente en inhoudelijk volkomen correcte tekst uit, met verrassende inzichten en creatief taalgebruik. Of verbaast-ie de wereld met prachtige en oorspronkelijke kunst. Ik blijf het in de gaten houden.