Lijstjestijd: de mooiste foto’s van 2022

Het is weer tijd voor het jaaroverzicht met de mooiste foto’s van 2022. Al sinds 2016 stel ik rond de kerst zo’n top-10 samen met de beste foto’s van het jaar. De beste foto’s die ik zelf gemaakt heb, wel te verstaan. Of in ieder geval de foto’s waar de meest interessante verhalen over te vertellen zijn.

Ook dit jaar ontkom ik niet aan het lange en pijnlijke selectieproces. Op de longlist staan weer zo’n 200 foto’s waarvan er 190 in het zicht van de haven moeten afvallen. Enfin, met de deadline, oudejaarsavond, in aantocht presenteer ik hier mijn fotografisch jaaroverzicht over 2022.

10 – Achteruitkijkspiegel

Het was een mooie zonnige dag, half november met reisgenoot I. op Schouwen-Duiveland. Na een wandeling van tien kilometer langs weilanden, bloeiende akkerranden en nieuwe natuur keerden we terug naar Zierikzee. In dat goed geconserveerde stadje was de herfst op zijn mooist. Kortom, de fotografische targets waren al ruimschoots gehaald toen we om een uur of vier terugreden naar het vasteland.

Kort na ons vertrek uit Zierikzee bleek echter dat het mooiste nog moest komen. Sluierwolken, spectaculair aangelicht door de ondergaande zon, kleurden geel, oranje, rood, paars. De zonsondergang van het jaar. En dat boven de weidse Zeeuwse landschappen en wateren.

Maar probeer zoiets moois maar eens te fotograferen vanuit een rijdende auto. Of probeer, als je op zo’n provinciale weg zit maar eens een mooie plek te vinden om het spektakel vast te leggen. Het was fascinerend en frustrerend tegelijk.

Dit shot van I.’s achteruitkijkspiegel is het enige toonbare plaatje van die kortstondige schoonheid. Maar hij staat symbool voor de legendarische foto’s die die avond gemaakt hadden kunnen worden, als ik iets langer in Zierikzee was blijven hangen.

9 – Blaakse symmetrie

Veel van mijn treinreizen in zuidelijke richting beginnen op Rotterdam Blaak. Dit ondergrondse station dateert uit 1993 en is ontworpen door NS-architect Harry Reijnders. Het was destijds voor mij een eye-opener: blijkbaar was het mogelijk van een ondergronds openbaarvervoerknooppunt iets moois, of op zijn minst iets interessants, te maken. En hoewel het kleurgebruik een beetje jaren negentig aandoet vind ik het eigenlijk nog steeds een geslaagd ontwerp.

Ik krijg dan ook regelmatig de neiging er foto’s van te maken, vooral van het ondergrondse gedeelte. En omdat ik de vreemde gewoonte heb altijd een minuut of tien te vroeg op het perron te staan heb ik daar ook ruim de tijd voor. Maar het valt nog niet mee het spel van vormen, kleuren, transparantie en spiegeling te vangen in een beeld.

Op deze foto vind ik dat aardig gelukt. Weg met de Rule of Thirds; dit plaatje is symmetrisch van opzet. Maar de symmetrie wordt wel op subtiele manieren doorbroken. Het kleurverschil tussen de betonvlakken. De verschillende reclameposters. De armsteun op het bankje. Het paaltje met bord linksonder. En niet te vergeten de plaatsing van de spiegel op de achterwand. De beweging van een passerende intercity, tenslotte, brengt een vleugje dynamiek.

Toch, als ik kritisch kijk, zie ik ook wel dingen die nog beter kunnen. Zo had ik net iets verder uit moeten zoomen, zodat ik de cirkelvorm en de golf in het plafond helemaal in beeld had gekregen. En misschien zou een persoon op het bankje, wachtend op de trein, het beeld helemaal afmaken. Enfin, ik kom vaak genoeg op station Blaak, dus wellicht komt er nog eens een versie 2.0.

8 – Dankdag voor het gewas

Tijdens mijn vele wandelingen maak ik regelmatig foto’s van velden met gewassen. Op de een of andere manier vind ik het vaak erg fotogeniek, die rijen plantjes die ons eten staan te worden. Deze foto werd gemaakt even buiten Margraten, tijdens de expeditie naar het Limburgs heuvelland met reisgenoot A. In de subcategorie gewasfotografie is het dit jaar mijn favoriet wegens de sierlijke curve van de voren.

Maar welke gewas is dit eigenlijk? Asperges, zou ik denken, vanwege de Limburgse locatie. Ook het Facebookpanel, waar ik dat soort vragen vaak aan voorleg, dacht aanvankelijk in die richting. Maar inmiddels tekent zich daar toch een meerderheid af voor de aardappel. Die groeit immers ook in dit soort heuveltjes.

De grond, dat is in elk geval löss. Die bijzondere grondsoort waar je op de lagere school over leerde, en die vooral voorkomt in Zuid-Limburg. Een overblijfsel van de ijstijden, met een kenmerkende geelrode kleur. En ja, dat laatste is op deze foto ook mooi te zien.

7 – Zalmroze spiegelbeeld

Na de Trap in 2016 zorgden mijn gewaardeerde ex-collega’s van MVRDV dit jaar voor maar liefst twee beklimbare, uit steigerpijpen opgetrokken constructies in het centrum van Rotterdam. De ene was de Rooftopwalk, vanaf het Beursplein, via het dak van het WTC en een brug over de Coolsingel naar het dak van de Bijenkorf en weer naar beneden bij de Lijnbaan. De andere was het Podium op het dak van het Nieuwe Instituut, bereikbaar via een stairway to heaven.

Het doel van de constructies was het grote publiek laten zien hoe onze daken beter en intensiever te gebruiken zijn dan we nu doen. Maar een leuk bij-effect is dat je de stad kunt bekijken vanaf standpunten die normaal gesproken niet bereikbaar zijn. Wanneer kun je nou een foto maken vanaf een punt hoog boven de Coolsingel? Ja, met een drone kan alles tegenwoordig. Maar het gebruik van drones in stedelijk gebied is, gelukkig, aan banden gelegd.

Mijn favoriete foto van de twee evenementen gaat nog een stapje verder. Deze foto is nu ook met een drone niet meer te maken. Ook het inmiddels ontmantelde zalmroze Podium is er namelijk op te zien. De fotograaf, ondergetekende dus, staat net iets rechts van het midden. En de stad, vervormd in de spiegelende gevel van De Pot, maakt er een leuk zoekplaatje van: welke gebouwen zien we?

6 – Gelukkig nieuwjaar

Op Nieuwjaarsdag maakte ik met reisgenoot R. een wandeling door het grensgebied van Overijssel en Drenthe, in de buurt van Balkbrug. Horecaloos vanwege de lockdown, maar dat mocht de pret niet drukken. De afwisseling van bossen, velden en watertjes maakte veel goed.

2022 was een van de zonnigste jaren uit de geschiedenis maar daar was op 1 januari nog weinig van te merken. Het was de hele dag zwaarbewolkt; daar werd het landschap niet minder fraai van maar het nodigt toch wat minder uit tot het maken van foto’s.

En toen vond de zon toch ineens een gaatje in de bewolking. Plotseling werd deze rij bomen fraai van opzij aangelicht. Samen met het licht golvende land, het lijnenspel van de voren op de akker en de nog steeds dreigende lucht zorgde dat voor een magische sfeer. Mijn favoriete landschapsfoto werd zeer vroeg in het jaar gemaakt.

5 – I pictured a rainbow

Het TV-programma het Perfecte Plaatje is voor mij als fotograaf natuurlijk verplichte kost. En het feit dat de finale zich dit jaar in IJsland afspeelde maakte het alleen maar boeiender. Het zwarte strand bij Vik, de geysir, het kratermeer Kerið, de gekleurde daken van Reykjavik, het noorderlicht: het was twee afleveringen lang een feest der herkenning.

Ook deze plek, bij de Skogafos, de waterval van Skogar, speelde een rol in die finale. Ik sta hier ongeveer op dezelfde plek als Geraldine Kemper toen ze haar zelfportret onder de machtige waterval maakte.

Nee, die meneer met het statief en het regenpak, dat ben ik niet zelf. Het is een mij onbekende fotograaf die ik graag gebruikte als figurant. Waar ik normaal om mensen heen probeer te fotograferen vond ik het in dit geval iets toe voegen, een persoon in een actieve rol bij het hoofdonderwerp, de regenboog.

Later in het jaar zou de regenboog nogmaals een rol spelen in mijn werk, maar dat is een ander verhaal.

4 – Münsters muurbloempje

Het ene groen is het andere niet. We zijn hier, bij het wandelpad langs de Aa in het centrum van Münster, getuige van een clash tussen natuur en civilisatie. Een onverschrokken muurbloempje heeft zich gevestigd in de voegen van een oud bakstenen wandje. Recentelijk heeft een street artist het muurtje bewerkt waarbij de meeste bladeren bedekt zijn geraakt met groene en witte verf. Het graffitigroen heeft een totaal andere tint dan de blaadjes die in de luwte van hun soortgenoten aan het verfbad zijn ontsnapt. En vooralsnog lijkt het plantje zich dapper te handhaven in de nieuwe situatie.

Dit beeld heeft natuurlijk wel iets te zeggen over onze relatie met de natuur in het het antropoceen. Ik weet alleen niet precies wat. Maar ook dat is metaforisch uit te leggen: de problemen rond klimaat en biodiversiteit zijn zo complex dat niemand precies weet wat. Ik zou mijn eigen houding willen omschrijven als: bezorgd maar optimistisch. Het komt allemaal goed, maar niet vanzelf.

Hoe dan ook: in dit jaar van ongekende hittegolven, bosbranden en overstromingen, moeizame VN-conferenties, stikstofstrijd, lastige energietransities, gepaintball met wolven en andere uitingsvormen van voornoemde clash vind ik dit een passend, top 10-waardig plaatje.

3 – Lucky shots

Grappig: deze foto maakte ik vanaf precies dezelfde plek als de nummer 10 uit de lijst en toch was ik heel ergens anders. Ik zat namelijk in de passagierszetel naast reisgenoot I. maar in plaats van in Zeeland reden we op een snelweg bij Utrecht.

Het was een experimentje dat wellicht in het nieuwe jaar gaat leiden tot een complete blogpost. Gewoon de camera op het dashboard zetten en foto’s maken met een lange sluitertijd.

Dat soort foto’s zijn natuurlijk lastig te plannen. Het is, bij een snelheid van honderd kilometer per uur, ondoenlijk te voorzien welke elementen er de komende pakweg tien seconden in beeld komen.

De meeste van die foto’s kun je dan ook meteen weggooien. Maar soms komt er een aardige compositie uit. Zoals deze, waar vooral de grote variatie aan kleuren opvalt. Het rood van de achterlichten, het gelige licht van de lampen in de middenberm, het groen van de zijbem , het blauw van de bewegwijzeringsborden, het grijs en wit van de weg. Rechts zien we nog net een verkeersbord, links zijn medeweggebruikers zichtbaar als vage schimmen.

De jury heeft ook nog wel een kritiekpuntje: het donkere, bijna zwarte vlak aan de onderzijde van de foto, de rand van het dashboard. Dat is een gemiste kans; door de camera de volgende keer iets hoger te plaatsen is het probleem te verhelpen. Nou ja, dat is dan iets voor die eerdergenoemde toekomstige blogpost.

2 – Goede Doelen

Er zijn plannen het Schouwburgplein opnieuw in te richten. Ik zou ervoor willen pleiten in ieder geval een deel van de stalen bestrating te behouden. Om nostalgische redenen, maar ook uit fotografische motieven. Want niets spiegelt zo mooi als die staalplaten met hun grid van perforaties. Vooral na een regenbui.

We zien op deze foto ook weer bevestigd waarom concert- en congresgebouw De Doelen zo hoog eindigde in mijn Wederopbouw Top 10. Wat een prachtige gevel is het toch, zeker bij deze verlichting. En wat is het fijn dat er weer mensen samen kunnen komen om the schaken, te jammen of een van de andere activiteiten die beschreven staan op het doek boven de ingang.

Nog wat details: de constructie rechts staat te wachten op een kerstboom, de rode lichtstrepen zorgen voor de broodnodige dynamiek en de twee trappartijen binnen brengen een vleugje symmetrie. En bij de leus “geen geweld tegen vrouwen” sluit ik me natuurlijk helemaal aan.

1 – Koningsdag bij het Muggenmeer

Tijdens mijn voorjaarsexpeditie naar IJsland met reisgenoot A. heb ik zo’n 700 foto’s gemaakt. Voor wie ze allemaal in drie minuten wil bekijken heb ik ze in dit filmpje achter elkaar gezet. Eigenlijk zou ik deze hele top 10 wil kunnen vullen met IJsland-foto’s, maar dan wordt het een ander soort blogpost.

Ik wil het beperken tot een tweetal foto’s, de regenboog van nummer 5 en dit vergezicht. Een mooie representatieve vertegenwoordiger voor al die 700 foto’s omdat er zoveel op te zien is. En omdat-ie al die andere foto’s achter zich heeft een terechte nummer één in dit jaaroverzicht.

De foto werd gemaakt op 27 april, vanaf de rand van de Hverfjall-krater. Achter ons, buiten beeld uiteraard, ligt een maanlandschap waar de NASA in de jaren zestig astronauten liet oefenen. Voor ons zien we het Myvatn-meer, dat een meter of 150 lager ligt.

Op de voorgrond zien we een landschap met rotsen, struikjes, vetplanten en mos. Daarachter, langs de oevers van het meer, ligt een brede strook grasland, maar dat is in dit vroege voorjaar nog niet groen maar geelbruin. Een paar boerderijen en schuren en een slingerende asfaltweg geven wat schaal aan het geheel.

Het meer zelf is nog gedeeltelijk met ijs bedekt, maar het voorste deel is open water. Doordat het volmaakt windstil is weerspiegelen hierin de dreigende wolkenlucht en de bizar gevormde eilanden. Aan de overkant van de ijsvlakte helt het woeste en nagenoeg ledige landschap geleidelijk omhoog naar een sneeuwvlakte die deels door wolken omhuld wordt.

De naam Myvatn betekent trouwens Muggenmeer. Maar muggen, die waren er in april gelukkig nog niet.

Lijstjes uit andere jaren: 2016 – 2017 – 2018 – 2019 – 2020 – 2021 – 2023