Er wordt al jaren gesproken over een nieuw stadion voor Feyenoord, ter vervanging van de legendarische voetbaltempel, tevens gemeentelijk monument, De Kuip.
Ik ben weliswaar niet zo’n frequent bezoeker van het stadion als sommige van mijn stadgenoten, maar ook ik heb mijn herinneringen aan De Kuip. Bijvoorbeeld aan een wedstrijd van Feyenoord tegen Vitesse: 2-1. Pierre van Hooijdonk speelde toen nog mee, dus dat is al even geleden.
Nog veel langer geleden was ik bij het concert van de eeuw (de twintigste) door Eric Clapton. Met Elton John als weggefloten voorprogramma en de toen nog vrijwel onbekende Bonnie Raytt als zeer gewaardeerd tussenprogramma.
Prijsvraag
In 2016 deed ik mee met een ideeënprijsvraag voor het nieuwe stadion die georganiseerd werd door het Algemeen Dagblad. Geen doorsnee architectenprijsvraag: iedereen mocht mee doen. Riek Bakker en Dirk Kuyt zaten in de jury. De hoofdprijs was een meet and greet met David Gianotten van OMA, de beoogd architect van het nieuwe stadion. En een jaarabonnement op het AD en een uitnodiging voor de eerste paal.
Het programma van eisen was summier. Het stadion moest plaats bieden aan 63.000 toeschouwers en behalve voor voetbal ook geschikt zijn voor concerten en andere evenementen. En het moest passen op de plaats die er voor is uitgezocht: iets ten noorden van de bestaande Kuip, waar nu nog een onooglijk industrieterreintje zit.
Complex
Het ontwerpen van een stadion is een verschrikkelijk ingewikkelde klus. Zichtlijnen, akoestiek, constructie, vluchtroutes, Fifa-richtlijnen, er zijn erg veel zaken die moeten kloppen. Het is een illusie dat je dat even in je eentje doet voor een lezersactie van het plaatselijke dagblad.
Maar zo’n prijsvraag is wel geschikt om een idee in de groep te gooien. Een idee dat niet tot op de laatste zitplaats en vluchtroute is doorgerekend, maar dat wel zoveel mogelijk gebaseerd is op plattegronden en doorsnedes van bestaande stadions. Een idee dat in elk geval de verbeelding prikkelt en dat laat zien wat er over een paar jaar zou kunnen staan, daar op die bijzondere plek aan de rivier.
Zichtbaarheid
Want een bijzondere plek is het zeker, dat Feyenoord City, zoals het genoemd wordt. Misschien wel de meest zichtbare plek van de stad. De spoorlijn richting Antwerpen, Brussel en Parijs zoeft er rakelings langs. Een belangrijke verkeersroute vanaf de Ring naar het centrum, over Stadionweg, Varkenoordse Viaduct en Laan op Zuid, vouwt zich er zo ongeveer omheen. Bovendien komt het stadion aan, en zelfs gedeeltelijk in, de Nieuwe Maas, waardoor het van kilometers afstand te zien is.
Plattegrond
De plattegrond van mijn prijsvraaginzending is tot stand gekomen door een paar simpele bewerkingen van de standaardplattegrond van een voetbalstadion.
Stap 1: vrijwel ieder groot stadion heeft aan vier zijden tribunes. Dat levert een rechthoekige plattegrond op.
Stap 2: het spel is het beste te volgen op de tribunes aan de lange zijden van het veld. Dus laten we de tribunes aan die kant wat groter maken en achter de goals wat kleiner. De plattegrond als geheel wordt dan meer een vierkant.
Stap 3: ook de zitplaatsen in de vier hoeken van de tribune zijn niet ideaal dus het is logisch om de plattegrond verder te vervormen tot een cirkel.
Stap 4: ik heb die cirkel aan één kant een beetje opgerekt en in een punt laten uitlopen. De vorm begint dan meer op een druppel te lijken. Daardoor ontstaat een asymmetrische vorm die het gebouw een richting geeft. De punt, hoger dan de rest van het stadion, is een perfecte plek voor skyboxen, met een geweldig uitzicht over zowel het veld als de skyline. Verder is er plaats voor bijvoorbeeld zalen, horeca, een perscentrum en een museum.
Stap 5: uiteindelijk heb ik de druppelvorm wat vloeiender gemaakt waardoor de plattegrond de vorm van een boot krijgt. Inderdaad, een boot. Geen ongepaste metafoor in de grootste havenstad van Europa en zeker niet op deze plaats, half in de rivier.
Doorsnede
De onderstaande doorsnede toont het stadion bij een thuiswedstrijd van Feyenoord tegen, euh, een ploeg met lichtblauw als clubkleur. Rechts zien we het achterschip, links de boeg.
Dak
Het dak bestaat uit drie delen. Het middelste gedeelte kan open. Of dicht, het is maar hoe je ‘t bekijkt.
Op het “achterdek” stel ik me een publiek toegankelijk parkachtig groen dak voor met een paar voetbalkooien. Mag je ‘t Cruijfcourts noemen? Vooruit, de goede man heeft tenslotte een jaar bij Feyenoord gespeeld en toen werden ze nog kampioen ook.
De “voorplecht” loopt omhoog naar de punt en vormt zo een perfecte zuidhelling met plaats voor ongeveer 7000 zonnepanelen.
Als alternatief zou je daar natuurlijk ook wijnranken kunnen laten groeien en met de verkoop van rode en witte Feyenoordwijn een paar spelers kunnen kopen.
Gezellig naar de Schuit
Over de bijnaam voor het nieuwe stadion hoeft niet lang nagedacht te worden: voor thuiswedstrijden van Feyenoord, en van het Nederlands elftal en wie weet ook nog eens een keer voor een concert van Eric Clapton, gaan we naar De Schuit.
Oogverblindend
“Wordt dit het nieuwe stadion?”, kopte het AD een paar weken later onder een van mijn plaatjes. Binnenin de krant werden, onder de titel Stadions schitteren je tegemoet, een aantal inzendingen gepresenteerd, waaronder De Schuit. Dat artikel is nog op de AD-website te lezen, onder de titel Oogverblindende ontwerpen voor een nieuw Feyenoord-stadion.
De winnaar werd helaas niet De Schuit, maar het ontwerp dat kinderen van de John F. Kennedyschool in Hendrik-Ido-Ambacht maakten. Dat heeft als bijzonderheden onder andere een klimmuur, een golvend dak, een F-vormige aanlegsteiger en hele grote voetbalvormige gevelopeningen. In het interieur vallen vooral de ongelofelijk steile tribunes op. Ook voor dit stadion ligt een bijnaam voor de hand: als het ontwerp uitgevoerd zou worden kan het bijna niet anders of dat wordt De Doos. Ik geloof best in de iconische potenties daarvan. Maar laat wel iemand even naar de zichtlijnen van de tribunes naar het veld kijken. Hoe dan ook: gefeliciteerd, kids van de JFK!
Catch-22
De jaren daarna bleef Feyenoord City, en het nieuwe stadion in het bijzonder, de gemoederen in de stad bezig houden. Hoewel ik de ontwerpen van mijn vroegere werkgever meestal wel kan waarderen, werd ik niet echt enthousiast van de artist impressions waar OMA mee kwam.
Veel Feyenoordsupporters waren al helemaal niet enthousiast over het idee van een nieuw stadion. Maar het was een centenkwestie die de stadionplannen de das omdeed. In april 2022 liet Feyenoord weten af te zien van de nieuwbouwambities. Geen van de opties bleek haalbaar en zelfs voor het renoveren van de Kuip is nauwelijks geld.
Het is een typisch geval van catch-22. Om mee te spelen op het allerhoogste niveau heeft Feyenoord een hoger budget nodig en dus meer toeschouwers oftewel een groter stadion. Maar voor het bouwen van een groter stadion heeft Feyenoord een hoger budget nodig.
Archief
Misschien is de situatie over tien of twintig jaar anders en kan er alsnog een nieuw stadion verrijzen in Feyenoord City. Maar voorlopig kunnen de artist impressions van OMA, samen met mijn mooie plaatjes van De Schuit, in het grote archief van Nooit Gebouwd Rotterdam.
